انواع خاک های متداول در گودبرداری شهری
برای شناخت رفتار و پارامترهای خاک محل اجرای عملیات ساختمانی، قبل از شروع اجرای گودبرداری، ابتدا مطالعات ژئوتکنیکی انجام می شود. در این مرحله تاسیسات زیرزمینی احتمالی و چاه های آب و فاضلاب و قنوات منطقه و مسیر آنها نیز مورد بررسی قرار می گیرد. عمق آب های زیر زمینی نیز یکی دیگر از نکاتی است که باید به آن نیز توجه خاصی نمود. در صورت وجود بارهای سنگین، خصوصا بارهای دینامیکی و استخرها در اطراف محل گودبرداری اقدامات لازم جهت کاهش این سربارها نیز در دستور کار قرار می گیرد. برای این منظور شناخت بیشتر انواع خاک و رفتار خاک در مواجه با آب، هوا و دیگر عوامل مخرب می تواند حائز اهمیت باشد.
خاکهای نباتی
خاک های نباتی خاک هایی هستند که دارای مقاومت برشی پایین و تراکم پذیری بالایی می باشند . این نوع از خاک با کوچکترین بارگذاری نشست خواهد کرد. تغییرات رطوبت بالایی نیز در این خاک وجود داشته و برای ساخت و ساز به هیچ عنوان مناسب نمی باشند. از مشخصه های ظاهری این خاک نیز وجود بقایای گیاهی در آن است. در صورت وجود این خاک در محل گودبرداری باید حداکثر تدابیر ایمنی را هنگام خاکبرداری و مقاوم سازی آن انجام داد. به صورت معمول در پروژه های گودبرداری شهری حدود 1 تا 2 متر اولیه دیوار خاکی به خصوص در محدوده حیاط ساختمان از خاک نباتی تشکیل شده است. به منظور پایداری این نوع خاک استفاده از سولجر شناور به همراه میخ کوبی در خاک (نیلینگ) مرسوم می باشد.
خاکهای مخلوط سخت تا مقاوم
گروه خاکهای مخلوط سخت تا مقاوم، سیلت های رس دار، رس های لای دار، رس های ماسه دار، لای های ماسه دار و ترکیبی از آنها میتواند در دسته ی خاک های ریزدانه یا چسبنده ممکن باشد. همانطور که از نام آنها پیداست این نوع خاک دارای بافتی ریز و مقاومت بالا و خاصیت خمیری نسبتاً کمی می باشد و جزء خاکهای سفت طبقه بندی می شوند. معمولاً روی این خاک هنگام گودبرداری جای ناخن های بیل مکانیکی و یا لودر به وضوح دیده می شود و گودبرداری به سختی انجام می پذیرد. این نوع خاک در صورت دارا بودن شاخص خمیری پایین به منظور اجرای عملیات میخ کوبی در خاک (نیلینگ) و انکراژ بسیار مناسب بوده و دارای خورند دوغاب قابل قبولی میباشد. اجرای عملیات نیلینگ و انکراژ به خصوص در عمق های بالا در این نوع از خاک از لحاظ زمان و اقتصادی بودن نسبت به روش های سازه نگهبان خرپایی و مهار متقابل مناسب تر میباشد.
خاکهای خشک و بدون چسبندگی
این خاک ها که به خاک های ریزشی معروف هستند بدلیل نداشتن ریزدانه و خاصیت موئینگی کاملا خشک بوده و هر لحظه احتمال ریزش آن وجود دارد. پایداری و مقاومت لغزشی آن بسیار پایین بوده و انجام عملیات گودبرداری در این گونه خاکها بسیار دشوار می باشد. از ویژگیهای ظاهری این خاک، پر شدن محل خاکی که توسط بیل مکانیکی برداشته شده بوسیله خاکهای اطراف آن می باشد. در این نوع خاک حفاری به منظور نیلینگ و انکراژ با توجه به ریزش خاک گمانه با دستگاه های دریل واگن معمول سخت میباشد و نیاز به استفاده از دستگاه دریل واگن مخصوص و به روش غلاف گذاری است. همچنین خورند دوغاب تزریقی در این خاک بسیار بالا میباشد و با توجه به جنس چسبندگی پایین خاک حتما میبایست تا حد امکان تزریق کامل و با فشار دوغاب در گمانه صورت پذیرد.
خاکهای رسی و بسیار ریزدانه
بطور کلی خاکهای رسی هنگامی که خشک هستند مقاومت قابل قبولی را از خود نشان میدهند اما هنگامی که آب پشت دیواره های این نوع خاک نفوذ کند، در اثر کاهش مقاومت برشی از هم فرو پاشیده و مقاومت آن از بین می رود. بنابراین احتمال فروپاشی در شرایط مرطوب این گونه خاکها هنگام گودبرداری باید مدنظر قرار گیرد و اقدامات پیشگیرانه مناسبی صورت پذیرد تا از فروپاشی گل و لای خشک شده جلوگیری شود. ناگفته نماند خاکهای بسیار ریزدانه نیز بدلیل خاصیت موئینگی بالا در صورت نفوذ رطوبت رفتار ناپایداری از خود نشان داده و دچار از هم گسیختگی می شوند. خاکبرداری این نوع خاک در حالت خشک چندان کار دشواری نخواهد بود ولی باید جوانب احتیاط را رعایت نمود. در این نوع خاک با توجه به نفوذپذیری پایین جهت تزرق دوغاب و همچنین پایین بودن مقاومت چسبندگی بین خاک و دوغاب، استفاده از روش نیلینگ و انکراژ به تنهایی جهت پایدارسازی گود پیشنهاد نمی شود. طول باند انکر در این نوع خاک بیشتر از خاک های درشت دانه میباشد. تغییر مکان در این نوع خاک های ریزدانه رسی در حالت مرطوب به صورت معمول بالا است. استفاده از روش های سازه نگهبان خرپایی، مهار متقابل و تاپ دان در این نوع خاک ها به منظور پایدارسازی گود بیشتر توصیه میگردد.
خاک دستی
خاکریز هایی که از نخاله های ساختمانی و یا خاکهای بلا استفاده در محل انباشته (دپو) میشود و به وجود می آید خاک های دستی تلقی میشود. معمولا این خاکها از لحاظ یکپارچگی و باربری جزء خاکهای غیرباربر دسته بندی میشوند. این خاک قابلیت باربری ندارد و باید بطور کامل برداشت شود. وجود قطعات و اجزای دست ساز بشر مانند آجر، موزاییک، پلاستیک و … در خاک نشان دهنده دستی بودن خاک است.
خاکهای نباتی
خاک های نباتی خاک هایی هستند که دارای مقاومت برشی پایین و تراکم پذیری بالایی می باشند . این نوع از خاک با کوچکترین بارگذاری نشست خواهد کرد. تغییرات رطوبت بالایی نیز در این خاک وجود داشته و برای ساخت و ساز به هیچ عنوان مناسب نمی باشند. از مشخصه های ظاهری این خاک نیز وجود بقایای گیاهی در آن است. در صورت وجود این خاک در محل گودبرداری باید حداکثر تدابیر ایمنی را هنگام خاکبرداری و مقاوم سازی آن انجام داد. به صورت معمول در پروژه های گودبرداری شهری حدود 1 تا 2 متر اولیه دیوار خاکی به خصوص در محدوده حیاط ساختمان از خاک نباتی تشکیل شده است. به منظور پایداری این نوع خاک استفاده از سولجر شناور به همراه میخ کوبی در خاک (نیلینگ) مرسوم می باشد.
خاکهای مخلوط سخت تا مقاوم
گروه خاکهای مخلوط سخت تا مقاوم، سیلت های رس دار، رس های لای دار، رس های ماسه دار، لای های ماسه دار و ترکیبی از آنها میتواند در دسته ی خاک های ریزدانه یا چسبنده ممکن باشد. همانطور که از نام آنها پیداست این نوع خاک دارای بافتی ریز و مقاومت بالا و خاصیت خمیری نسبتاً کمی می باشد و جزء خاکهای سفت طبقه بندی می شوند. معمولاً روی این خاک هنگام گودبرداری جای ناخن های بیل مکانیکی و یا لودر به وضوح دیده می شود و گودبرداری به سختی انجام می پذیرد. این نوع خاک در صورت دارا بودن شاخص خمیری پایین به منظور اجرای عملیات میخ کوبی در خاک (نیلینگ) و انکراژ بسیار مناسب بوده و دارای خورند دوغاب قابل قبولی میباشد. اجرای عملیات نیلینگ و انکراژ به خصوص در عمق های بالا در این نوع از خاک از لحاظ زمان و اقتصادی بودن نسبت به روش های سازه نگهبان خرپایی و مهار متقابل مناسب تر میباشد.
خاکهای خشک و بدون چسبندگی
این خاک ها که به خاک های ریزشی معروف هستند بدلیل نداشتن ریزدانه و خاصیت موئینگی کاملا خشک بوده و هر لحظه احتمال ریزش آن وجود دارد. پایداری و مقاومت لغزشی آن بسیار پایین بوده و انجام عملیات گودبرداری در این گونه خاکها بسیار دشوار می باشد. از ویژگیهای ظاهری این خاک، پر شدن محل خاکی که توسط بیل مکانیکی برداشته شده بوسیله خاکهای اطراف آن می باشد. در این نوع خاک حفاری به منظور نیلینگ و انکراژ با توجه به ریزش خاک گمانه با دستگاه های دریل واگن معمول سخت میباشد و نیاز به استفاده از دستگاه دریل واگن مخصوص و به روش غلاف گذاری است. همچنین خورند دوغاب تزریقی در این خاک بسیار بالا میباشد و با توجه به جنس چسبندگی پایین خاک حتما میبایست تا حد امکان تزریق کامل و با فشار دوغاب در گمانه صورت پذیرد.
خاکهای رسی و بسیار ریزدانه
بطور کلی خاکهای رسی هنگامی که خشک هستند مقاومت قابل قبولی را از خود نشان میدهند اما هنگامی که آب پشت دیواره های این نوع خاک نفوذ کند، در اثر کاهش مقاومت برشی از هم فرو پاشیده و مقاومت آن از بین می رود. بنابراین احتمال فروپاشی در شرایط مرطوب این گونه خاکها هنگام گودبرداری باید مدنظر قرار گیرد و اقدامات پیشگیرانه مناسبی صورت پذیرد تا از فروپاشی گل و لای خشک شده جلوگیری شود. ناگفته نماند خاکهای بسیار ریزدانه نیز بدلیل خاصیت موئینگی بالا در صورت نفوذ رطوبت رفتار ناپایداری از خود نشان داده و دچار از هم گسیختگی می شوند. خاکبرداری این نوع خاک در حالت خشک چندان کار دشواری نخواهد بود ولی باید جوانب احتیاط را رعایت نمود. در این نوع خاک با توجه به نفوذپذیری پایین جهت تزرق دوغاب و همچنین پایین بودن مقاومت چسبندگی بین خاک و دوغاب، استفاده از روش نیلینگ و انکراژ به تنهایی جهت پایدارسازی گود پیشنهاد نمی شود. طول باند انکر در این نوع خاک بیشتر از خاک های درشت دانه میباشد. تغییر مکان در این نوع خاک های ریزدانه رسی در حالت مرطوب به صورت معمول بالا است. استفاده از روش های سازه نگهبان خرپایی، مهار متقابل و تاپ دان در این نوع خاک ها به منظور پایدارسازی گود بیشتر توصیه میگردد.
خاک دستی
خاکریز هایی که از نخاله های ساختمانی و یا خاکهای بلا استفاده در محل انباشته (دپو) میشود و به وجود می آید خاک های دستی تلقی میشود. معمولا این خاکها از لحاظ یکپارچگی و باربری جزء خاکهای غیرباربر دسته بندی میشوند. این خاک قابلیت باربری ندارد و باید بطور کامل برداشت شود. وجود قطعات و اجزای دست ساز بشر مانند آجر، موزاییک، پلاستیک و … در خاک نشان دهنده دستی بودن خاک است.
تاریخ انتشار: ۱۳۹۹/۰۸/۲۶